M3 Lee – protoplasta słynnego Shermana – opis konstrukcji

Witaj w moim nowym artykule o czołgach alianckich 🙂 Dziś dowiesz się o historii powstania i konstrukcji czołgu średniego M3 Lee, który był maszyną niezbyt udaną według większości ekspertów. Przede wszystkim z powodu swojej dużej sylwetki i źle rozmieszczonemu uzbrojeniu. Zapraszam Cię do zapoznania się z tym czołgiem…

M3 Lee – historia powstania

Gdy Amerykanie przeanalizowali przebieg działań wojennych w Europie w latach 1939-40, doszli do słusznego wniosku, że potrzebują więcej czołgów. W tamtym czasie posiadali jedynie około 500 całkowicie przestarzałych maszyn, które nie mogły się równać z niemieckimi.

Dlatego przyjęty 30 czerwca 1940 roku Narodowy Program Uzbrojenia zakładał wyprodukowanie przez następne 1,5 roku 1750 czołgów średnich, które miały być zalążkiem nowoczesnych sił pancernych amerykańskiej armii. Już w następnym miesiącu w Aberdeen Proving Ground opracowano roboczy projekt, który jeszcze zanim powstała choćby jego makieta, został przyjęty do uzbrojenia pod oznaczeniem M3. Do budowy konstrukcji wykorzystano wiele elementów z produkowanego już i uważanego za mocno przestarzały czołgu M2.

28 sierpnia 1940 roku Amerykanie zamówili w General Motors pierwsze 1000 czołgów M3, które miały być produkowane w powstającym właśnie kompleksie przemysłowym Detroit Tank Arsenal (DTA). Protytp czołgu M3 ukończono w marcu następnego roku, a produkcję seryjną rozpoczęto w kwietniu. Do końca 1942 roku zbudowano łącznie 6258 egzemplarzy M3 Lee. Dodatkowo jeszcze dla armii kanadyjskiej zbudowano w Montrealu kolejne 1157 maszyn.

M3 Lee – opis konstrukcji

M3 LEE – KADŁUB

był obszerny, o kształcie pudełkowatym. Wykonano go w większości z walcowanych płyt pancernych łączonych nitami ze stalową ramą. Jednak były rzeczy w tym czołgu odlewane – sponson z działem kal. 75 mm, wieża, przednia dolna część kadłuba i kopuła obserwacyjna dowódcy. Po bokach kadłuba, tam gdzie znajdował się przedział bojowy, umieszczono włazy wejściowe z szczelinami obserwacyjnymi.

Załogę chronił pancerz o grubości:

• z przodu kadłuba – 0d 38 do 51 mm
• po bokach i z tyłu – 38 mm
• dno kadłuba – od 12,7 do 25 mm

Masa bojowa czołgu wynosiła 27,9 tony.>

M3 LEE – WIEŻA

mieściła 3 osoby i znajdowała się po lewej stronie kadłuba, w jego środkowej części. Obracał ją silnik elektryczny, który z kolei był zasilany przez generator prądotwórczy. Z kolei sam generator napędzany był przez silnik benzynowy umieszczony w przedziale silnikowym. Można było ją także obracać ręcznie, gdy zaszła taka potrzeba. Grubość pancerza wieży wynosiła od 22 do 51 mm.

M3 LEE – NAPĘD

Czołg poruszał się dzięki chłodzonemu powietrzem, gaźnikowemu silnikowi Wright Continental R975EC2 o mocy 340 KM, który potrafił rozpędzić maszynę do prędkości maksymalnej – 34 km/h. Zbiorniki paliwa miały pojemność 771 dm³, dzięki czemu można było przejechać 230 km po drogach.

M3 LEE – PODWOZIE

składało się z 12 podwójnych kół jezdnych ze stali, pary kół napędowych z przodu i pary kół napinających z tyłu. Koła jezdne zawieszono parami na trzech wózkach jezdnych, które połączone były z wahaczami amortyzowanymi pionowymi sprężynami spiralno-śrubowymi. Górną część gąsienicy podtrzymywały 3 rolki podtrzymujące. Gąsienice miały szerokość 421 mm.

M3 LEE – UZBROJENIE

składało się z:

• armaty M2 lub M3 kal. 75 mm – zamontowana była w kadłubie. Posiadała żyroskopowy stabilizator w płaszczyźnie pionowej. Zapas pocisków wynosił 50 szt.
• armaty M5 lub M6 kal. 37 mm – umiejscowiona była w wieży i także posiadała żyroskopowy stabilizator w płaszczyźnie pionowej. Zapas pocisków wynosił 178 szt.
• 3 kar. masz. Browning M1919A4 kal. 7,62 mm (dwa w kadłubie i jeden sprzężony z armatą zamontowaną w wieży). Zapas amunicji wynosił 9200 szt.

M3 LEE – ZAŁOGA

składała się 6 lub 7 osób. W przedniej części kadłuba, po lewej stronie, siedział kierowca, który miał do swojej dyspozycji niewielki właz do obserwacji terenu. Przed jego siedziskiem były zamontowane 2 kar. masz. kal. 7,62 mm. Miał też zamontowaną z lewej strony radiostację SCR 508. Na prawo od kierowcy, nieco z tyłu, mieli swoje stanowiska celowniczy i ładowniczy głównego działa. Celowniczy posiadał dla siebie obrotowy peryskop obserwacyjny, połączony z celownikiem teleskopowym, w maszynach produkowanych potem był on umieszczony współosiowo z armatą.

W 3-osobowej wieży mieścili się dowódca, ładowniczy i celowniczy. Dowódca siedział z tyłu wieży i dysponował wieżyczką obserwacyjną z zamontowanym w niej kar. masz. kal. 7,62 mm. Ładowniczy siedział z prawej strony armaty kal. 37 mm, a celowniczy z lewej strony i korzystał z celownika teleskopowego.

Przejdźmy teraz do wersji rozwojowych czołgu…

M3 Lee – wersje i modyfikacje

M3A1 LEE

ta wersja miała kadłub odlewany. Zrezygnowano z włazów bocznych. W 28 egzemplarzach zmieniono silnik na wysokoprężny Guiberson T-1400-2, który jednak zawiódł pokładane w nim nadzieję – często się psuł. Produkcję tej wersji rozpoczęto w lutym 1942 roku i zakończono w sierpniu tego samego roku i wyniosła ona tylko 272 egzemplarzy.

M3A2 LEE
ta wersja miała kadłub spawany. Wyprodukowano zaledwie 12 egzemplarzy w okresie od stycznia do marca 1942 roku.

M3A3 LEE

miała silnik wysokoprężny GM 6046 o mocy 375 KM, który był znacznie większy niż ten z podstawowej wersji. Konieczne było więc przebudowanie części silnikowej pojazdu. Dzięki nowemu silnikowi do 46 km/h zwiększyła się prędkość maksymalna, a na dodatek zużywał on dużo mniej paliwa i zasięg operacyjny maszyny zwiększył się do 256 km (nawet przy zmniejszeniu pojemności zbiorników paliwa do 652 dm³). Masa bojowa czołgu wzrosła do 28,6 tony. W ciągu 1942 roku wyprodukowano 322 egzemplarze tej wersji.

M3A4 LEE
Zmieniono w nim silnik na Chrysler A57 (powstał z połączenia 5 silników samochodowych). Miał on większe wymiary, więc trzeba było powiększyć tył wozu o 28 cm i zmienić jego budowę. Kadłub znowu był nitowany. Masa czołgu wzrosła do 29,1 tony. Wyprodukowano 109 egzemplarzy tej wersji.

M4A5 LEE
ta wersja też miała kadłub nitowany, ale powrócono w niej do silnika GM 6046 z wersji M3A3. Wyprodukowano 591 egzemplarzy.

M3 GRANT – brytyjska modyfikacja
Brytyjczycy zamówili własną wersję czołgu M3, ze znacznie powiększoną wieżą. Dodali własną radiostację No.19, a zamiast kopułki obserwacyjnej zainstalowali dwuczęściowy właz z peryskopem obserwacyjnym i wyrzutnią granatów dymnych kal. 50,8 mm lub generator dymu. Wyprodukowano 2887 egzemplarzy tej wersji w latach 1941-42.

M3 Lee – inne pojazdy

Na bazie podwozia  czołgu M3 Lee Amerykanie skonstruowali wiele innych pojazdów, takich jak np.

• M7 Priest – działo samobieżne z haubicą kal. 105 mm – 4267 egzemplarzy
• M3 CDL I MC Grant CDL – czołg z reflektorami świetlnymi -ok. 2350 egzemplarzy
• M31 – pancerny ciągnik ewakuacyjny
• M33 i M34 – ciągniki artyleryjskie
• Grant Comando – czołg dowodzenia
• Grant Scorpion – czołg z trałem przeciwminowym

M3 Lee – dane techiczno-taktyczne

Źródła wiedzy:

1. Wydawnictwo Militaria nr 108: Wojciech J. Gawrych „M3 Lee Grant”
2. Andrzej Zasieczny „Czołgi II wojny światowej”
3. tanks-encyklopedia.com

Pozdrawiam serdecznie i do zobaczenia następnym razem.

Kliknij teraz w przycisk „Pobierz za darmo” aby otrzymać fragment mojego ebooka

PS. Jeżeli spodobał ci się ten artykuł, to proszę

1. kliknij w przycisk „Lubię to” i
2. udostępnij go znajomym na Facebooku lub
3. udostępnij go na forum z tematyki militarnej, np. http://forum.militarium.net, http://www.serwis-militarny.net/forum, http://www.forum.militarni.pl, http://www.historycy.org
4. skomentuj go poniżej
5. wesprzyj mnie na patronite

Znacznie poprawi to pozycje mojego bloga w wyszukiwarce Google i da mi motywacje do dalszej pracy i prowadzenia tego bloga.